Systemisch werk?

Met systemisch werk maak je verborgen dynamieken in families, gezinnen en organisaties zichtbaar. Het helpt je met het maken van de juiste keuzes en in je persoonlijke groei.

Wat is systemisch werk?

Iedereen begeeft zich in verschillende systemen en elk systeem kent zijn eigen overtuigingen, patronen en dynamieken. Denk bijvoorbeeld aan het systeem van het gezin waarin je bent opgegroeid of het systeem van jouw eigen gezin waarin ook de overtuigingen, patronen en dynamieken van jouw partner zijn meegenomen. Of het systeem van school, van je werk of team, van de voetbalclub, et cetera. Dynamieken en afhankelijkheden binnen zo’n systeem werken veelal verborgen onder de oppervlakte.

Bij systemisch werk brengen we de verborgen dynamieken aan de oppervlakte en kijken we naar de samenhang ervan. Je zult herkennen hoeveel invloed dit heeft op je gedachten en je gedrag. Bij het kijken naar systemen letten we op de rol die iemand vervult, interacties die er zijn tussen de mensen en de context die daarbij hoort.

Opstellingen

De Duitse filosoof en therapeut Bert Hellinger ontdekte een methode om die verborgen dynamieken zichtbaar te maken: de opstelling.

Opstellingen brengen iets wezenlijks over het systeem aan het licht, vrij van mening en oordeel. Deze methode heeft ons veel nieuwe inzichten opgeleverd. Het geeft je de mogelijkheid om op een andere manier keuzes te maken en het helpt je in jouw persoonlijke groei.

Opstellingen kunnen vanuit elk systeem gedaan worden, bijvoorbeeld in families, teams, sportploegen, jouw buurt en jouw klas. De meest voorkomende opstellingen zijn familieopstellingen en organisatieopstellingen.

Representanten

Bij opstellingen maken we gebruik van representanten. Representanten vertegenwoordigen mensen en gebeurtenissen binnen een bepaald systeem. Deze representanten krijgen een plek in de ruimte en de opstelling komt tot ‘leven’ doordat de representanten informatie verschaffen over gevoelens en gedachten en de eventuele drang om te bewegen.

Representanten kunnen mensen, maar ook voorwerpen zijn. Door het gebruik van voorwerpen kunnen we een tafelopstelling neerzetten wat vaak een bijzonder effectief geeft.

Systemisch waarnemen naar het verlangen of de pijn

Bij systemisch waarnemen kijken we naar de onderstroom. Wat wordt er zichtbaar?

We onderzoeken dan of:

• er een terugkerend patroon is;
• of meerdere mensen binnen het systeem het hebben;
• welke diepte laag vast zit. (Waar zitten de overtuigingen?)

Bij systemisch waarnemen kijken we naar de onderstroom. Wat wordt er zichtbaar?

We onderzoeken dan of:

• er een terugkerend patroon is;
• of meerdere mensen binnen het systeem het hebben;
• welke diepte laag vast zit. (Waar zitten de overtuigingen?)

Voor wie is een opstelling of systemisch coachen geschikt?

Voor iedereen die zich herkend in een of meerdere van onderstaande zinnen:

• Ik of ons team kan de doelen niet halen.
• Ik weet niet wat ik wil.
• Ik heb geen of slecht contact met mijn familie.
• Ik heb het gevoel vast te zitten.
• Ik zou zo graag meer vrijheid willen ervaren.
• Ik heb lichamelijke klachten, maar weet niet wat hier de oorzaak van is.
• Ons team wordt niet gehoord.
• De organisatie verandert en wij weten niet wat er van ons verwacht wordt.

Wat is een familieopstelling?

Een familieopstelling is een methode om te kijken hoe jij staat ten opzichte van jouw familie. En dan in het bijzonder met betrekking tot de vraag die je hebt. Aangezien dit vrij abstract is leggen we het wat beter uit.

Stel, je zou graag willen weten waarom je zo opvliegerig bent, of van baan naar baan gaat of van relatie naar relatie. En je komt er zelf niet uit. Dan kan je in een coachtraject onderzoeken waar de oorsprong van je gedrag vandaan komt.

Een andere manier om dit te onderzoeken dan met een coachtraject is met een familieopstelling. Anderen zullen jouw familie representeren, je echte familie hoeft er dus niet bij te zijn. Bijvoorbeeld, je moeder, je vader, je zussen/ je broers. Je plaatst ze ergens in de ruimte waar we de opstelling uitvoeren. We noemen dit ‘het veld’. We zetten jou in het veld of een representant namens jou. En terwijl we dat doen, bekijken we de vraag: hoe komt het nou dat ik zo opvliegerig ben, of van baan naar baan gaat of van relatie naar relatie. De representanten zullen een bepaalde houding aan nemen in het veld en wellicht uitspreken wat ze daar ervaren. Vrijwel altijd is het dan duidelijk voor de vraaginbrenger wat hiermee bedoeld wordt. En dat geeft een stuk inzicht.

Wat is een organisatieopstelling?

Een organisatieopstelling is een methode om te kijken hoe jij staat ten opzichte van jouw team of organisatie. En dan in het bijzonder met betrekking tot de vraag die je hebt. Of hoe het team of de organisatie staat ten opzichte van haar doelen, haar klanten, haar producten, haar diensten… noem maar op. Aangezien dit vrij abstract is leggen we het wat beter uit.

Stel: je zou willen weten waarom jouw team de samenwerking kan verbeteren of de organisatie de doelen kan behalen maar je komt er zelf niet uit? Dan kan je een coachtraject volgen. Zelfstandig of met je hele team. Maar je zou dit ook inzichtelijk kunnen maken met een organisatieopstelling.

Bij een organisatieopstelling kunnen de representanten individuen, afdelingen of groepen representeren. Iemand kan aangewezen worden als ‘het team’ of ‘de klanten’.

Als iedereen is neergezet in de ruimte waar de opstelling zich afspeelt (het veld) zullen ze gaan bewegen en van zich laten horen. Voor de vraaginbrenger is het dan vrijwel altijd duidelijk wat er bedoeld wordt. Het geeft een inzicht waar men verder mee kan. Let wel: dit is niet bedoelt als stappenplan of plan van aanpak ten behoeve van de verandering. Het is werkelijk bedoeld als inzicht. Latere gesprekken zullen ervoor zorgen dat er een actie gepland kan worden.

Wat is het verschil tussen een familie- en een organisatieopstelling?

Wat er ook gebeurt in je familie, het blijft altijd jouw familie. Bij ruzie, scheiding of overlijden het blijft een onlosmakelijk systeem. Van een organisatie kan je afscheid nemen. Dan is het daarna geen onderdeel van jouw systeem meer. Bij een nieuwe baan stap je dan ook weer een nieuw systeem in met zijn eigen patronen en dynamieken.

Een ander kenmerkend verschil is ‘het doel’. Bij het familiesysteem kennen we het doel niet. Een doel is letterlijk, ‘waar doe ik het voor?’ of ‘waar doen we het voor?’. ‘Dienen we onze klanten?’ ‘Halen we de doelen?’.

Is systemisch werk wel iets voor ons?

Zeker!

Voor veel mensen en organisaties is het een nieuw concept en dat kan onwennig zijn. Ook is een opstelling niet te onderbouwen met cijfers en onderzoeken, en het resultaat kan niet vooraf voorspeld worden. Desondanks kan ik garanderen dat het een positieve impact zal hebben omdat het inzicht geeft daar waar je het niet verwacht. Tijdens een opstelling zal er zonder oordeel uitgesproken worden wat er speelt binnen een team, een organisatie of een familie. Hoe prettig zou het voor je zijn als je weet wat er echt speelt? En wat zou dat voor je oplossen?