Ik ken Suzanne nu al een tijdje. We spreken elkaar geregeld over haar werk als coach en begeleider in transformatieprocessen. Vaak is het mij klip en klaar wat ze bedoelt en doet. Soms ook niet. Bijvoorbeeld als ze het heeft over systemisch werken. “Het beste kun je het een keer zelf ervaren”, was haar tip. En zo geschiedde. Ik toog naar landgoed Bleijendijk in Vught voor mijn allereerste familieopstelling.
Het Jagershuis op het landgoed stond er die nazomeravond goed bij. De grote raampartijen en open structuur lieten je samensmelten met de omgeving. De ruimte was op een paar stoelen en kussens na nakend kaal. Zonnestralen deden het vlekkeloze parket glimmen, in de verte zag ik de grashalmen wuiven en de rustgevende muziek vervolmaakte de serene sfeer. In deze perfecte ambiance moest het gaan gebeuren. Ik was een van de representanten in de familieopstelling van Theo die meer grip wilde krijgen op de moeizame relatie met zijn moeder.
Ik kende Theo niet, net zo min ik de overige representanten kende. Op onze sokken stelden we ons aan elkaar voor. Suzanne nam ons via meditatieve zinnen mee naar ‘het lege midden’, zoals zij dat noemt. Als ik al niet relaxed was door de smetteloze omgeving, dan was ik dat nu wel. M’n ademhaling was ontspannen en ik had de volledige controle over lichaam en geest. Dit mocht van mij nog wel even zo doorgaan. Maar – alsof het zo moest zijn – pikte Theo mij als eerste uit de groep. Hij begeleidde me naar een plek in de ruimte. Ik was zijn representant. Vanaf dat moment was ik Theo, al duurde het even voordat ik mij dat besefte. De meditatie, de omgeving… ik was vooral nog mezelf die enorm genoot van de atmosfeer en laaghangende zon.
Suzanne vroeg hoe ik me voelde. “Zeer ontspannen”, was mijn eerlijke antwoord. Maar dat klopte natuurlijk niet. Want ik was Theo. En Theo had een probleem. Een jongedame werd door Theo op een andere positie in de ruimte geplaatst. Zij representeerde Theos moeder. Er was een gapend gat tussen ons. Dat voelde niet goed. Er was spanning.
Het begon mij te dagen. Het principe achter systemisch werken is dat alles bestaat uit energie, zichtbaar en onzichtbaar. Dat heeft grote invloed op wie je bent, wat je doet en hoe er interactie plaatsvindt tussen jou en je omgeving. De energie tussen Theo en zijn moeder was niet goed, dat werd me nu wel duidelijk. En hoe gek het ook klinkt, dat voelde ik op dat moment zelf. Alsof ik Theo was. Zonder dat ik Theo, zijn moeder en al die representanten in de ruimte kende…
Ook de moeder van Theo’s moeder kreeg een positie op de houten vloer. Evenals zijn vrouw. Suzanne legde met treffende vragen de vinger op de zere plek. Het werd licht emotioneel, maar daardoor kwamen essentiële verborgen dynamieken en hun onderlinge samenhang bloot te liggen. Zonder in details te treden, kreeg Theo inzicht in waar de schoen wrong. Theo kwam nader tot zijn moeder en kreeg handvatten hoe daar in de toekomst mee om te gaan. Ja, hij was daadwerkelijk geholpen.
Onderweg naar huis liet ik deze wonderlijke ervaring neerdalen. Ik was onderdeel geweest van een fascinerend schouwspel. Zonder elkaar te kennen, blijkt het mogelijk om iemand te representeren en verborgen dynamieken naar boven te halen, zodanig dat de persoon in kwestie ermee geholpen wordt. Dat is mooi en bijzonder tegelijk.
Ik zocht in mijn playlist naar het nummer ‘Hemel en Aarde’ van Edsilia Rombley en draaide de volumeknop open: “Ik wilde nooit geloven, maar er is meer tussen hemel en aarde…”